De Ontwikkeling van Bejaarden: Een Uitgebreide Gids

De Bejaarde

We spreken van bejaarden bij mensen die ouder zijn dan 65 jaar. Deze levensfase wordt ook wel senium genoemd, wat ouderdom betekent. Vandaar dat we bejaarden ook senioren noemen. Ondanks de vele gebreken die gepaard gaan met ouder worden, is het belangrijk deze levensfase niet als negatief te beschouwen. Oud worden is een normaal proces dat iedereen zal ondergaan en dat zeer geleidelijk gebeurt. Onderzoek toont aan dat de meeste bejaarden zich goed kunnen aanpassen aan de veranderde situatie en nog volop van het leven genieten.

Twee Periodes van Ouderdom

1. Vroege Ouderdom (65-75 jaar):

   • Deze groep wordt ook wel jong bejaarden genoemd.
   • Ze zijn net met pensioen en hebben meestal voldoende financiële middelen.
   • Vaak nog gezond en zeer actief, bijvoorbeeld door regelmatig te fietsen.
   • Ze hebben nog voldoende mogelijkheden om van het leven te genieten.

2. Late Ouderdom (75+ jaar):

   • Deze groep wordt ook wel hoog bejaarden genoemd.
   • Meestal minder actief met een slechtere conditie en gezondheid.
   • Vaak afhankelijk en hulpbehoevend.

Het verouderingsproces in deze fase kan door bepaalde gebeurtenissen plots versneld worden, zoals het overlijden van een partner of het optreden van ziekte.

Cognitieve Ontwikkeling

Bejaarden hebben meer tijd nodig om informatie te verwerken en spreken daarom vaak langzamer. Het is belangrijk om je spreektempo aan te passen en duidelijk te articuleren in de omgang met ouderen. Herhalen kan nooit kwaad, en geduld is essentieel.

Hoewel ouderen moeilijker leren, kunnen ze nog steeds veel aanleren. Het grootste obstakel is vaak het afleren van oude gewoontes. Bijvoorbeeld, het aansteken van een nieuw gasfornuis met automatische vonkontsteking kan moeilijk zijn omdat ze gewend zijn dit met een lucifer te doen.

Het geheugen gaat vaak achteruit bij ouderen. Nieuwe informatie wordt moeilijker onthouden, wat leidt tot vergeetachtigheid. Dit heeft te maken met het functioneren van het korte termijn geheugen. Bij dementie, een ernstigere vorm van geheugenverlies, wordt bijna alles vergeten, wat een pijnlijke ervaring is voor familie en betrokkenen.

Bejaarden kunnen zich vaak details herinneren uit het verre verleden, terwijl recente gebeurtenissen snel vergeten worden. Confabulatie, of 'valse herinnering', komt ook vaak voor, waarbij gaten in het geheugen onbewust worden opgevuld met plausibele informatie.

Lichamelijke Ontwikkeling

Het biologische verouderingsproces begint al tussen 20 en 25 jaar, maar bij bejaarden is de achteruitgang duidelijker. Dit vraagt om aanpassingen en het gebruik van hulpmiddelen, zoals hoorapparaten. De lichamelijke achteruitgang kan zo groot zijn dat men afhankelijk wordt van de hulp van anderen.

Veranderingen in het Uiterlijk:

• Haren worden grijs en dunner.
• Huid wordt slapper, krijgt rimpels en kan gaan hangen.
• Huid wordt vlekkerig, bleek en dun.

Osteoporose, een ziekte waarbij de botten broos worden door calciumverlies, komt vaak voor bij ouderen. Hierdoor breken botten sneller en genezen ze langzamer.

Qua motoriek vragen bewegingen meer moeite, wat leidt tot stijfheid en traagheid. Beweging blijft echter essentieel om het verouderingsproces te vertragen. Hulpmiddelen zoals wandelstokken, looprekjes of rolstoelen kunnen nodig zijn.

Veranderingen in het Gezichtsvermogen:

• Verminderd zicht en een kleiner gezichtsveld.
• Verziendheid en cataract (vertroebeling van de ooglens).
• Glaucoom, een andere oogaandoening.

Veranderingen in het Gehoor:

• Afname van het gehoor, vooral van hoge tonen.
• Moeite met het onderscheiden van stemmen en geluiden.
• Hoorapparaten kunnen helpen, maar lossen niet alle problemen op.
• Bejaarden kunnen proberen te liplezen, wat vermoeiend is.

Afname van Reuk en Smaak:

• Bejaarden hebben minder snel door wanneer eten bedorven is.
• Eten smaakt minder lekker, wat als onprettig wordt ervaren.

Sociale Ontwikkeling

Tijdens de ouderdomsfase veranderen sociale contacten aanzienlijk. Bejaarden gaan met pensioen en verliezen daardoor veel sociale interacties. Nieuwe zinvolle activiteiten moeten worden gevonden om de vrije tijd te vullen. De rol binnen het gezin verandert ook: kinderen zijn meestal het huis uit en bejaarden brengen veel tijd door met hun kleinkinderen. Van steun en hulp bieden, verschuift hun rol naar het ontvangen ervan, wat voor sommigen moeilijk te accepteren is.

Door omstandigheden zoals opname in een rusthuis, overlijden of dementie, wordt het aantal sociale contacten kleiner, wat kan leiden tot eenzaamheid. Veel bejaarden voelen zich eenzaam, maar komen hier niet altijd voor uit. Onrechtstreekse signalen van eenzaamheid, zoals langdurig praten om contact te verlengen, kunnen wijzen op dit gevoel. Het is belangrijk om bejaarden te stimuleren nieuwe activiteiten te ondernemen en contact te leggen met anderen.

Emotionele Ontwikkeling

De persoonlijke kijk op ouder worden en de waardering door de maatschappij beïnvloeden hoe bejaarden deze levensfase beleven. Veel ouderen hebben moeite met het accepteren van afhankelijkheid en voelen zich vaak tot last van anderen. Dit kan zich uiten in teruggetrokken gedrag of depressie. Anderen uiten hun frustraties door boos te worden of veel te eisen. Het is belangrijk om bejaarden als volwassen personen te behandelen, hen te stimuleren in zelfzorg en ze niet te betuttelen.

Seksuele Ontwikkeling

Er bestaat een vooroordeel dat oudere mensen geen seksueel leven meer hebben. Echter, vier op de vijf mannen en vrouwen met een goede gezondheid blijken toch tot ver voorbij hun 65 jaar een actief en aangenaam seksleven te kunnen leiden.

Conclusie

Ouder worden brengt veel veranderingen met zich mee, maar deze veranderingen hoeven niet negatief te zijn. Door je aan te passen aan de nieuwe situatie en open te staan voor nieuwe ervaringen, kun je nog steeds volop van het leven genieten. Laten we onze ouderen ondersteunen en waarderen voor wie ze zijn, en hen helpen deze levensfase met vreugde en voldoening te beleven.